لوله‌ها در اصل استوانه‌هایی توخالی هستند که معمولا دارای سطح مقطع دایره‌ای بوده و برای انتقال سیالات مختلف از نقطه‌ای به نقطه دیگر به کار می‌روند. لوله‌ها می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی همچون جنس، سایز، کاربرد، نحوه تولید و … در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار بگیرند. لوله‌های بدون درز یا لوله مانیسمان ازجمله لوله‌های فولادی هستند که با روش و شیوه متفاوتی تولید شده و می‌توانند ویژگی‌ها، قابلیت‌ها و استفاده‌های مختلفی داشته باشند. در ادامه مطلب به بررسی کامل لوله‌های بدون درز و تفاوت لوله مانیسمان و درزدار پرداخته می‌شود.
لوله مانیسمان چیست؟
لوله‌ها می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی شوند. لوله‌های فلزی از نظر نحوه تولید به دو دسته اصلی لوله‌های درزدار یا درز جوش (welded pipe) و لوله‌های بدون درز یا مانیسمان (Seamless pipe) تقسیم می‌شوند. در تولید لوله‌های مانیسمان هیچ‌گونه درز جوش و شکافی وجود نداشته و سطح داخلی و خارجی آن‌ها کاملاً صاف و یکپارچه است درحالی‌که لوله‌های درزدار از ورقه‌های فولادی تولید می‌شوند که به شکل لوله فرم داده شده و محل اتصال آن‌ها جوش داده می‌شود. لوله‌های مانیسمان یا بدون درز اولین بار توسط برادران آلمانی مانیسمان در سال 1886 تولید شد و در سال 1890 نیز اولین کارخانه تولید این لوله‌ها با نام Mannesmannröhren-Werke را احداث کردند.
اصلی‌ترین تفاوت لوله مانیسمان و درزدار
لوله‌های فولادی و فلزی می‌توانند کاربردهای متعددی صنعتی و غیرصنعتی داشته باشند و هر کدام از آن‌ها می‌توانند ویژگی‌ها، مزایا، معایب و قابلیت‌های منحصربه‌فردی داشته باشند. لوله‌های مانیسمان و لوله‌های درزدار هرکدام به واسطه مشخصاتی که دارند می‌توانند در موقعیت‌ها و پروژه‌های مختلفی به کار بروند. این دو نوع لوله در کنار شباهت‌های متعددی که دارند می‌توانند تفاوت‌هایی نیز داشته باشند. ازجمله مهم‌ترین تفاوت‌های لوله مانیسمان و درزدار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
روش تولید لوله فولادی
مهم‌ترین و اصلی‌ترین تفاوت لوله مانیسمان و درزدار در شیوه تولید آن‌ها است. همان‌طور که گفته شد لوله‌های مانیسمان با استفاده از روش‌های نورد گرم و سرد، اکستروژن، کشش سرد و … تولید می‌شوند. در تولید این لوله‌ها از هیچ‌گونه ابزار جوشکاری و اتصال استفاده نمی‌شود درحالی‌که برای تولید لوله‌های درزدار باید از تجهیزات جوشکاری بهره برد. لوله‌های درزدار در اصل به روش نورد گرم و در حرارت بالا تولید می‌شوند.
-
شکل ظاهری و کیفیت لوله‌ها
دیگر تفاوت لوله درزدار و بدون درز در شکل ظاهری و ساختاری آن‌ها است. در سطح داخلی و خارجی لوله‌های مانیسمان هیچ‌گونه جای جوشکاری و برجستگی نیست به همین دلیل از ظاهر یکنواخت و شکیل‌تری برخوردارند. سطح این لوله‌ها توسط جلا دادن و پولیش‌کاری صاف و یکدست می‌شود. این لوله‌ها همچنین می‌توانند کیفیت بالاتری داشته باشند و در پروژه‌های مختلفی به کار بروند.
-
استحکام و مقاومت لوله‌ها
لوله‌های بدون درز یا مانیسمان در سطح داخلی و خارجی خود هیچ‌گونه خط جوش، برجستگی، فرورفتگی و … ندارند به همین دلیل می‌توانند استحکام و مقاومت بسیار بیشتری نسبت به لوله‌های درزدار داشته باشند و در برابر فشارهای داخلی و خارجی تحمل بیشتری داشته باشند. البته باید توجه داشت که مقاومت و استحکام لوله‌های فلزی می‌تواند تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی از جمله ترکیب آلیاژ و نوع فولاد به کار رفته باشد. در صورتی که از یک فولاد و آلیاژ مشابه در تولید لوله‌های مانیسمان و درزدار استفاده شود، قطعاً لوله‌های بدون درز می‌توانند استحکام و مقاومت بیشتری داشته باشند.
-
تحمل فشار و بروز ترک
اگر از متریال مشابه در تولید لوله‌های مانیسمان و درزدار استفاده شود، لوله‌های مانیسمان استحکام بالاتری دارند و همین امر باعث می‌شود که در برابر فشار داخلی سیالات و فشارهای بیرونی عوامل خارجی بسیار قوی‌تری باشند. وجود درز در لوله‌های درزجوش می‌تواند باعث آسیب‌پذیری بیشتری آن‌ها شود و در برابر فشارهای مختلف تحمل کمتری خواهند داشت. در کل لوله‌های درزدار احتمال ترک‌خوردگی و شکستگی بیشتری خواهند داشت.
-
ابعاد و مشخصات فنی لوله‌ها
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های لوله‌های مانیسمان و درزدار، ابعاد و اندازه‌ها و مشخصات فنی آن‌ها است. لوله‌های بدون درز مانیسمان معمولاً با قطر خارجی بین 8/1 تا 26 اینچ تولید و عرضه می‌شوند و از تنوع بالایی از این نظر برخوردار هستند درحالی‌که لوله‌های درزدار به دلیل نحوه تولید متفاوت می‌توانند تنوع کمتری از نظر سایز و اندازه داشته باشند. لوله‌های مانیسمان معمولاً دیوارهای ضخیم‌تری دارند در حالی یکنواختی ضخامت و تلرانس ابعادی در لوله‌های درزدار بهتر است.
-
مقاومت در برابر شرایط محیطی و خوردگی
لوله‌های مانیسمان دارای سطح کامل صاف و یکدستی هستند و همین امر باعث می‌شود که فضا و منفذی برای نفوذ رطوبت، مواد خورنده و … وجود نداشته باشد و همین باعث می‌شود که در برابر شرایط محیطی، خوردگی، زنگ‌زدگی و … مقاومت بالاتری نسبت به لوله‌های درزدار داشته باشند. لوله‌های درزدار حتی اگر با کیفیت بالایی تولید شوند باز هم منافذ و فضاهای بازی خواهند داشت که می‌تواند باعث بروز خوردگی، زنگ‌زدگی و … شود.
-
قیمت لوله‌ها
دیگر تفاوت لوله مانیسمان و درزدار مربوط به قیمت و هزینه آن‌ها است. در حقیقت انواع لوله و اتصالات مانیسمان به سبب شیوه تولید متفاوت، جنس آلیاژ و فولادهای خاص، ویژگی‌های ساختاری، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی و … می‌توانند قیمت بالاتری داشته باشند. فرآیند تولید لوله‌های مانیسمان دشوارتر است، استحکام بیشتری دارند، از ظاهر زیباتری برخوردارند، طول عمر و ماندگاری بیشتری دارند و از کاربردهای بیشتری نیز برخوردارند به همین دلیل قیمت آن‌ها در مقایسه با لوله‌های درزدار بیشتر است.
-
قابلیت اتصال به تجهیزات و سرعت اجرا
از نظر قابلیت اتصال می‌توان گفت که لوله‌های درزدار برتری محسوسی نسبت به لوله‌های مانیسمان دارند چرا که این لوله‌ها دارای قابلیت جوشکاری هستند. همچنین امکان تعویض و تعمیر لوله‌های درزدار آسان‌تر از لوله‌های مانیسمان است و نصب آن‌ها نیز ساده‌تر است. لوله‌های مانیسمان به دلیل ساختار یکپارچه و بدون درز، سرعت اجرا و قابلیت اتصال کمتری دارند.
-
میزان تحمل دما
میزان تحمل دما نیز می‌تواند به عنوان تفاوت لوله مانیسمان و درزدار اهمیت بالایی داشته باشد. لوله‌های مانیسمان به واسطه ساختار یکدست و یکپارچه خود می‌توانند تحمل بالاتری در برابر حرارت و دما داشته باشند. هرچقدر رده لوله مانیسمان بیشتر باشد، قدرت آن در تحمل دما بیشتر خواهد بود
-
- علاوه بر موارد گفته شده، لوله‌های مانیسمان و درزدار می‌توانند از نظر کاربرد، وزن، ضخامت، عایق‌کاری و … نیز متفاوت باشند.
جمع‌بندی نهایی
لوله مانیسمان نوعی لوله فولادی است که در فرآیند تولید آن‌ها هیچ‌گونه درز جوش و شکافی وجود نداشته و سطح داخلی و خارجی کاملاً صاف و یکپارچه‌ای دارد. از مهم‌ترین تفاوت‌های لوله مانیسمان و لوله درزدار می‌توان به روش تولید، استحکام و ماندگاری، قیمت، ظاهر ساختار، مقاومت در برابر فشار و تنش، ابعاد و اندازه، نصب و تعمیر و … اشاره کرد.