آفتاب سوختگی نوارهای آبیاری تیپ، یکی از چالش‌های جدی در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای به شمار می‌رود. این پدیده نه تنها منجر به کاهش عمر مفید نوار تیپ و افزایش هزینه‌های تعویض می‌شود، بلکه به طور مستقیم بر راندمان آبیاری و در نهایت، عملکرد محصول تأثیر می‌گذارد. تابش مستقیم نور خورشید بر روی نوارهای تیپ و ایجاد اثر ذره‌بینی شدن نوار تیپ، منجر به ایجاد سوراخ‌هایی در نوار و نشت آب می‌شود. در این مقاله، به بررسی دقیق مکانیسم بروز این پدیده، عوامل مؤثر بر آن و راهکارهای پیشگیری و کاهش خسارت‌های ناشی از آن پرداخته خواهد شد. با شناخت دقیق این مسئله، می‌توان گامی مؤثر در جهت افزایش بهره‌وری در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای برداشت.
آفتاب سوختگی نوار تیپ چیست و چه زمانی اتفاق می افتد؟
این مسئله، زمانی اتفاق می افتد که پدیده‌ای به نام ذره بینی توسط قطرات آب ایجاد شود. به این ترتیب برخی از کشاورزان و استفاده کنندگان از نوار، بوته هایی می کارند و نوار آبیاری و نوار تیپ پلاکدار را زیر پلاستیک می گذارند و به طور کلی بستر رشد زیر پلاستیک ایجاد می شود. پس از شروع آبیاری، مقداری از آب زیرزمینی تبخیر شده و در زیر پلاستیک روی سطوح به شکل شبنم جمع می‌شود. سپس این قطره ها مانند یک ذره بین عمل می کنند و نور خورشید را روی نوار آبیاری متمرکز می کنند و بعداً با افزایش دما، بدن نوار تیپ می سوزد. اصلی ترین علت ذره‌بینی شدن نوار تیپ همین مسئله است.
اگر قطرات آب که نقش ذره بین را دارند در یک ناحیه متمرکز شوند، سوراخ های ایجاد شده توسط آنها در بدنه نوار تیپ افزایش یافته و به یکدیگر نزدیک می شوند و در نهایت باعث ایجاد حفره و شکاف بزرگ تری در نوار آبیاری می شوند و بنابراین با نشت آب ایجاد شده در نوار تیپ، افت فشار در سراسر نوار ایجاد می شود و آبیاری نامنظم نیز در آن خط رخ می دهد.
راه های پیشگیری از آسیب نوار تیپ
به طور کلی اگر بتوانید از این نوع کشت پرهیز کنید این پدیده کمتر اتفاق می افتد اما اگر مجبور به استفاده از این نوع کشت هستید می توان نکات زیر را برای جلوگیری از این پدیده و تأثیر نور خورشید بر نوار تیپ رعایت کرد:
راه حل اول
از پلاستیک مات استفاده کنید که نور خورشید را مسدود می کند. این کار مقدار قابل توجهی از بروز پوسیدگی نوار تیپ جلوگیری می کند و اجازه نمی دهد که خسارت زیادی به شما وارد شود. این اولین راهکار برای جلوگیری از بروز ذره بینی شدن نوار تیپ و خرابی نوار تیپ می باشد.
راه حل دوم
رعایت حداقل فاصله بین پلاستیک و بستر کشت که 25 سانتی متر می باشد. این کار باعث می شود که حرارتی که از آب تشکیل می شود قطرات زیادی داشته باشد و در نتیجه دمای نور متمرکز روی بدنه نوار تیپ کم شده و سوختگی ایجاد نمی شود. با سیم یا چوب می توان این فاصله را ایجاد کرد.
راه حل سوم
نوار تیپ را زیر خاک بستر رشد قرار دهید. اما در این خصوص باید توجه داشت که این عمق نباید بیش از 4 سانتی متر باشد و در سیستم لوله کشی استفاده از شیر هوا یا سوپاپ هوا بسیار ضروری است. در این صورت می توانید محافظت نوار تیپ در برابر آفتاب را تا حدودی رعایت کنید.
تاثیرات منفی ذره بینی شدن نوار تیپ
آفتاب سوختگی نوار تیپ نه تنها به کاهش عملکرد محصول و افزایش هزینه‌های تولید منجر می‌شود، بلکه می‌تواند به هدر رفتن منابع ارزشمند مانند آب و کود نیز منجر شود. با توجه به اهمیت بالای آب در کشاورزی، حفاظت از نوارهای آبیاری و جلوگیری از آفتاب سوختگی، یک سرمایه‌گذاری بلندمدت و سودآور محسوب می‌شود. این موضوع می تواند بر قیمت نوار تیپ هم تاثیرات منفی داشته باشد.
سخن پایانی
آفتاب سوختگی نوار تیپ، چالشی جدی در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای است که می‌تواند به کاهش راندمان و افزایش هزینه‌های تولید منجر شود. با شناخت عواملی که بر شدت این پدیده تأثیر می‌گذارند و به کارگیری روش‌های پیشگیری مناسب مانند استفاده از انواع نوار تیپ مقاوم به آفتاب، می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد. انتخاب نوار تیپ با کیفیت بالا، مدیریت صحیح سیستم آبیاری، استفاده از پوشش‌های محافظ و سایر روش‌های ذکر شده در این مقاله، همگی می‌توانند به افزایش طول عمر نوار تیپ و بهبود عملکرد سیستم آبیاری کمک کنند.