سیم‌کشی برق یکی از مهم‌ترین مراحل اجرای هر نوع پروژه‌ای می‌باشد و از آنجایی که دسترسی به برق در هر نقطه‌ای از ساختمان اهمیت بالایی دارد ممکن است سیم‌ها و کابل‌های متعددی از مسیرهای مختلف عبور داده شوند. محافظت از این سیم‌ها و نظم بخشیدن به آن‌ها می‌تواند اهمیت بسیار زیادی در افزایش ایمنی، کاهش خسارت‌ها و همچنین زیبایی فضا داشته باشد. سینی کابل برق یکی از کاربردی‌ترین تجهیزاتی است که در سیستم برق‌کشی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند برای هدایت و توزیع برق به کار برود. در اصل این سینی‌ها می‌توانند جایگزین لوله‌های کاندوئیت شوند و کاربردهای متعددی داشته باشند. در ادامه مطلب به بررسی اجرای سینی کابل برق و نکات مهم آن پرداخته می‌شود.
سینی کابل و انواع آن
سیم و کابل همچون رگ‌هایی، جریان برق را در میان تجهیزات الکتریکی و در مناطق مختلف انتقال می‌دهند و برای امنیت بیشتر آن‌ها لازم است که از محافظ‌هایی استفاده شود که سینی کابل (cable tray) یکی از آن‌ها است. در اصل سینی کابل برای نگهداری و هدایت سیم و کابل برق استفاده می‌شود و می‌تواند به فرم دهی و یکسان‌سازی کابل‌کشی کمک کند.
انواع سینی کابل
انواع سینی کابل همانند لوله برق و سایر تجهیزات سیستم برق می‌تواند از تنوع بالایی برخوردار باشد. این سینی‌ها از نظر جنس مواد تشکیل دهنده شامل سینی‌های فلزی، سینی‌های گالوانیزه، سینی‌های پی وی سی، سینی‌های آلومینیوم، سینی‌های استیل و … هستند. از نظر نوع خمش شامل سینی کابل دو خم که دارای یک کف و دو دیوار هستند، سینی کابل چهار خم که علاوه بر دو خم دارای دو لبه با عرض کم‌تر و عمود در قسمت بالا هستند و سینی‌های کابل شش خم که علاوه بر 4 خم عنوان شده دارای دو خم 90 درجه نیز هستند می باشند. از نظر کاربرد و نحوه استفاده نیز سینی‌های کابل می‌توانند شامل انواع مختلفی همچون سینی کابل نردبانی، سینی کابل سبدی، سینی کابل مشبک و سینی کابل کانالی باشند. در نهایت نظر ابعاد و اندازه، ضخامت، نحوه طراحی و … نیز تنوع بالایی دارند. مهم‌ترین مزیت های استفاده از سینی کابل شامل موارد زیر هستند:
- سیستم سینی کابل باعث افزایش ایمنی سیستم سیم‌کشی برق خواهد شد
- اطمینان را برای نصب کابل در هر شرایطی فراهم می‌کند.
- سینی کابل موجب صرفه‌جویی در فضا، مواد، کار، زمان و هزینه‌ها می‌شود
- تعمیر و نگهداری و گسترش نصب سینی کابلی راحت‌تر از هر نوع سیم‌کشی دیگر است.
- به سیستم سیم‌کشی برق نظم و ترتیب می‌بخشد.
نحوه اجرای سینی کابل برق
نصب و اجرای سینی کابل برق باید به شیوه‌ای انجام بگیرد که علاوه بر اجرای صحیح مسیرهای کابل برق، کوتاه‌ترین مسیر را برای آن‌ها فراهم کند. در کل در زمان اجرای این سینی‌ها باید به شرایط محیطی توجه داشت و از وجود سیم اتصال به زمین اطمینان حاصل کرد. به صورت کلی مراحل نصب سینی کامل شامل مواردی همچون بررسی دستورالعمل‌های اولیه، بررسی مشخصات پروژه، مشخص کردن محل اجرای فعالیت (داخل و خارج ساختمان)، بررسی خطرات احتمالی و ایمنی پروژه و انجام نهایی عملیات می‌باشد. برای اجرای سینی کابل برق می‌توان از شیوه‌های مختلفی استفاده کرد که هر کدام متناسب با شرایط ساختمان و سیستم برق‌کشی انتخاب می‌شود.
استفاده از دیوار برای نصب سینی کابل
زمانی که از دیوار برای نصب سینی‌های کابل استفاده می‌شود، در اصل یک طرف نگهدارنده های سینی برق با استفاده از رول پلاک به دیوار متصل می‌شود و سینی‌ها بر روی پایه دیگر قرار خواهند گرفت و به پایه پیچ نصب می‌شود. در این روش مسیر سینی‌ها باید کاملاً بسته بوده و سیم اتصال به زمین حتماً وجود داشته باشد.
استفاده از اتصالات در مسیر نصب
در روش دوم نصب سینی کابل برق می‌توان از انواع مختلفی از اتصالات همچون تبدیل‌ها، زانویی 90 درجه افقی، زانویی 90 درجه عمودی داخلی و خارجی، پایه نگهدارنده سینی کابل سقفی، پایه نگهدارنده کابل دیواری، زانویی‌های تنظیم شونده و … بهره برد. در حقیقت در این روش و در امتداد مسیر سینی برق و در محل خم‌ها می‌توان از زانویی‌ها، سه‌راهی، چهارراهی و … استفاده کرد. در این روش حداقل فاصله بین پایه‌ها باید 40 سانتی‌متر باشد هرچند که این فاصله می‌تواند تحت تأثیر اندازه سینی و تعداد کابل‌های داخل آن باشد.
استفاده از الگوهای نشریه 110 ساختمان‌سازی
روش دیگر اجرای سینی کابل برق استفاده از الگوهای نشریه 110 ساختمان است که بر اساس آن فاصله استاندارد بین پایه‌ها (ساپورت سینی برق) باید یک متر باشد هرچند که می‌تواند با توجه به وزن کابل، عرض سینی و … این فاصله را تا 1.5 متر افزایش داد. همچنین اگر قرار باشد سینی به سقف ساختمان نصب شود باید به کیفیت سقف توجه داشت چرا که سقف‌های کاذب و یا سقف‌های گچی گزینه مناسبی برای اتصال سینی‌ها نخواهند بود.
استفاده از سقف‌های مستحکم جهت نصب
روش دیگری که می‌توان برای اجرای سینی کابل برق به کاربرد استفاده از سقف ساختمان است. در این شرایط لازم است که سقف از مقاومت بالایی برخوردار باشد (مانند سقف‌های بتی یا عرشه فولادی). در این روش باید بعد از نصب رول بولت ها می‌بایست از پیچ‌های متری استفاده کرده و پیچ‌ها (2 عدد پیچ متری) تا اندازه مورد نظری که قرار است سینی‌ها در آن قرار گیرند پایین آورده شوند. سپس باید از یک ساپورت یو شکل جهت ساخت بستری مناسب برای نصب سینی بر روی آن استفاده شده و پیچ‌های متری را از سوراخ ساپورت (زیر سینی) عبور داد و آن را مهره کرد. بعد از انجام مراحل گفته شد سینی‌ها بر روی آن قرارداده شده و در یک امتداد نصب می‌شوند. این روش از مناسب‌ترین و اقتصادی‌ترین روش نصب سقفی سینی کابل است و می‌تواند در بسیاری از پروژه‌ها به کار برود.
جزئیات و نکات اجرای سینی کابل برق
همان‌طور که گفته شد سینی کابل برق به عنوان محافظ و نظم دهنده سیم‌ها و کابل‌ها استفاده می‌شود و نباید از آن به عنوان راهرو، نردبان یا تکیه‌گاه افراد استفاده شود و استفاده از آن به عنوان گذرگاه می‌تواند باعث آسیب شخصی و همچنین آسیب به سینی کابل و کابل‌های نصب شده شود. ولتاژهای خطرناک در تجهیزات الکتریکی می‌تواند باعث آسیب‌های شدید جانی و مالی شود و به همین دلیل باید همواره به دستورالعمل‌ها و قواعد استاندارد توجه داشت. عملکرد سیستم سیم‌کشی سینی کابل به نصب صحیح آن از جمله تکیه‌گاه‌ها و کابل‌ها بستگی دارد و نصب و نگهداری سینی کابل و لوله و اتصالات برقی فقط باید توسط پرسنل متخصص صورت بگیرد. از جمله مهم‌ترین نکات اجرای سینی کابل برق می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- باید اطمینان حاصل کرد که تمامی مراحل نصب و راه اندازی سینی کابل برق مطابق با اهداف پروژه و استانداردهای بین‌المللی و ملی انجام شده است.
- طراحی سیستم سیم‌کشی باید متناسب با نقشه‌های طراحی شده باشد تا نگهداری از سینی‌ها، تغییر و تعمیر آن‌ها ساده باشد.
- سینی کابل باید با حداقل فاصله ۴۰ میلی‌متری بین ساختار و سینی نصب شود.
- قبل از شروع نصب و اجرای سینی کابل باید تمام قسمت‌های مجاور آن بررسی‌شده و خطرات و مشکلات احتمالی مشخص و بررسی شود.
- سینی کابل برق همانند لوله خرطومی باید در محل نگهداری و در محل ذخیره‌سازی خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود
- اندازه و ابعاد سینی‌ها باید متناسب با تعداد و سایز کابل‌ها انتخاب شود.
- در زمان نصب سینی کابل باید مسیر‌هایی انتخاب شوند که سهولت دسترسی به تمام کابل‌ها هنگام نصب را فراهم کنند.
- سیم‌های اتصال به زمین یا ارتینگ باید در تمام شکاف‌ها و در تمام سینی‌های کابل / ترانکینگ و اتصالات پیچ و مهره ارائه شود
- باید با استفاده از براکت فولادی نصب شده در فواصل لازم برای ارائه یک تثبیت سفت از پشتیبانی اطمینان حاصل شود.
- کابل‌ها در سینی کابل باید با استفاده از پیچ و مهره‌ها به صورت افقی ثابت شوند. اگر کابل‌های متصل شده یا یک کابل بیش از 25 sq میلی‌متر نصب شده باشند، باید از قلاب یا تسمه فلزی استفاده شود.
- فردی که مراحل نصب سینی را انجام می‌دهد باید آموزش دیده و به تمام جزئیات شبکه برق مشرف باشد.
جمع‌بندی نهایی
سینی کابل از جمله تجهیزاتی است که به منظور محافظت و نظم بخشیدن به سیم‌ها و کابل‌های برق به کار می‌رود و می‌تواند از تنوع بسیار زیادی از نظر جنس، ابعاد، طراحی و … داشته باشد. از روش‌های مختلفی می‌توان برای نصب سینی کابل همچون استفاده از دیوار برای نصب سینی کابل، استفاده از اتصالات در مسیر نصب، استفاده از الگوهای نشریه 110 ساختمان‌سازی، استفاده از سقف‌های مستحکم جهت نصب و … استفاده می‌شود که هر کدام شرایط و مزیت های خاص خود را دارند.