برق‌کشی ساختمان یکی از مهم‌ترین مراحل ساخت و بهره‌برداری از بناهای مسکونی است. بدون برق‌کشی، ساختمان احداث شده در سال 1403 می‌تواند حس و حال یک منزل مسکونی در سال 1325 را به شما بدهد زیرا برق، نماد مدرنیته و تجدد است.
لوازم برق ساختمان با پیشرفت تکنولوژی و فناوری‌های نو، امروزه به تنوع بالایی رسیده‌اند. از هر وسیله‌ای که قبلا فقط یک مدل وجود داشته، امروز 3 الی 4 نوع وجود دارد و همین موضوع، می‌تواند شناخت این وسایل را کمی سخت کند.
در این مقاله، به بررسی و ارائه لیست لوازم برق ساختمان می‌پردازیم و آنها را به همراه تصویر و کاربرد آن به شما معرفی می‌کنیم. این مقاله را می‌توانید به عنوان یک چک‌لیست همراه خود داشته باشید تا در هنگام تهیه لوازم مورد نیاز ساختمان، چیزی را از قلم نیندازید. مطالعه این مقاله همچنین به شما کمک می‌کند تا با ابزارهای پرکاربرد جدید در صنعت ساختمان آشنا شوید و از قیمت‌های روز در بازار لوازم الکتریکی ساختمان نیز آگاهی پیدا کنید.
لیست لوازم برق ساختمان
به دلیل تنوع بالایی که امروزه در تجهیزات برقی وجود دارد، در این مقاله ما لیست لوازم برق ساختمان را به چند دسته طبقه‌بندی کرده‌ایم. هر یک از این طبقات خود شامل محصولاتی با ظاهر، کاربرد و ویژگی‌های متفاوت هستند. در ادامه به سراغ بررسی تجهیزات برق ساختمان می‌رویم:
دسته اول:
تجهیزات روشنایی
تجهیزات روشنایی شامل تمام وسایلی هستند که با اتصال به برق، از خودشان نور ساطع می‌کنند و از آنها برای روشن کردن محیط استفاده می‌شود. چند نوع از رایج‌ترین تجهیزات ایجاد روشنایی در محیط عبارت‌اند از:
- لامپ‌های کم‌مصرف: حدود 15 سال از زمان رایج شدن این لامپ‌ها به جای لامپ‌های قدیمی می‌گذرد. مصرف برق این نوع لامپ صرفا در مقایسه با لامپ صد وات کمتر است اما در برابر تجهیزات مدرن روشنایی، یک وسیله پرمصرف محسوب می‌شوند. از لامپ‌های کم‌مصرف امروزه در لوسترها، پاتروم‌های سنتی و یا هر نقطه دیگری استفاده می‌شود. لامپ‌های هالوژن از جمله مشهورترین و پرکاربردترین انواع لامپ کم‌مصرف هستند.
- لامپ‌های LED: یکی دیگر از تولیدات جدید در صنعت ایجاد روشنایی، لامپ‌های ال ای دی هستند. این لامپ‌ها معمولا اندازه کوچکی دارند اما به تعداد زیاد در یک رشته یا یک سطح هندسی (دایره، مربع و…) به کار برده می‌شوند. روشنایی حاصل از این نوع لامپ، شدت لامپ‌های کم‌مصرف سنتی را ندارد اما نسبت به مصرف برق لامپ ال ای دی، روشنایی تولید شده توسط آن کاملا قابل قبول است. از این نوع لامپ نه تنها در ساختمان بلکه در ساخت تابلوهای مغازه و چراغ‌های راهنما هم استفاده می‌شود.
- لامپ فلورسنت: یکی دیگر از انواع لامپ با مصرف بهینه، لامپ‌های فلوئورسنت یا فلورسنت هستند. این نوع لامپ اغلب برای نقاطی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نیاز به نور دائمی و شبانه‌روزی وجود دارد زیرا استفاده کمتر از این لامپ، عمر مفید آن را کاهش می‌دهد.
- اسکونس دیواری: اگر صنعت ایجاد روشنایی و معماری داخلی را با یکدیگر ترکیب کنید، حاصل این کار قطعه‌ای به نام اسکونس دیواری خواهد بود. اسکونس می‌تواند حجم نور بالایی را تولید کند اما معمولا برای دیزاین مدرن محیط، از نور کم آن استفاده می‌شود.
دسته دوم:
سیم برق
در بین لوازم برق ساختمان، سیم یک عضو جدا نشدنی است. تا به امروز هیچ سطحی از پیشرفت در علوم مختلف نتوانسته نیاز ساختمان‌ها به سیم کمتر را برطرف کند. سیم عامل رسیدن برق به پریزها، لامپ‌ها، لوازم خانگی مختلف و سیستم‌های تهویه است. برای سیم‌کشی یک ساختمان، مقدار زیادی سیم نیاز دارید که عدد دقیق آن را یک برقکار حرفه‌ای با توجه به نقشه برق‌کشی و متراژ منزل شما اعلام می‌کند.
به طور کلی دو نوع سیم در ساختمان کاربرد دارند. یکی سیم مفتولی و دیگری سیم افشان. سیم‌های مفتولی ولتاژ نامی بالایی نسبت به سیم افشان دارند اما در عوض انعطاف‌پذیری کمتری از خود نشان می‌دهند. معمولا از سیم‌های افشان در ساختمان بیشتر استفاده می‌شود اما سیم مفتولی هم در بسیاری از نقاط خانه کاربردی می‌باشد.
دسته سوم:
لوله برق
شاید از دیدن ترکیب دو کلمه لوله و برق تعجب کرده باشید زیرا کاربرد لوله در انتقال آب است و به برق ارتباط چندانی ندارد؛ اما خوب است بدانید از لوله‌ها در سیم‌کشی ساختمان استفاده‌های گوناگونی دارند.
در سیم‌کشی ساختمان، معمولا دسته سیم‌های مختلفی به کار گرفته می‌شوند که برخی برای انتقال برق و برخی برای کاربردهای مخابراتی و یا کاربردهای مختلف دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر بخواهیم همه این سیم‌ها را به قول معروف، به امان خدا رها کنیم، شلوغی و به هم ریختگی زیادی ایجاد می‌شود. به همین دلیل، از لوله‌های برق برای دسته‌بندی و مرتب کردن سیم‌های ساختمان استفاده می‌شود.
به جز این موضوع، لوله برق کاربرد محافظتی نیز دارد. در بسیاری از مواقع لازم است سیم‌ها از درون دیوار یا از قلب بتن عبور کنند و برق را به نقاط مختلف منزل برسانند. قرار گرفتن سیم در محیط‌های ساختمانی و مصالح تر می‌تواند منجر به بروز آسیب‌های گوناگونی برای سیم شود. به همین دلیل، با استفاده از یک لوله، سیم‌ها را از محیط ایزوله می‌کنند.
لوله‌های برق انواع مختلفی دارند. هر یک از انواع لوله خود دارای رنگ‌بندی متنوعی می‌باشند که به برقکار برای شناسایی مسیرها و کاربرد سیم‌های درون لوله کمک می‌کند و اشتباهات را از بین می‌برد. در ادامه، این لوله‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
- لوله فلزی: یکی از انواع لوله برق که سابقا زیاد از آن برای سیم‌های برق استفاده می‌شد، لوله فلزی است. لوله فلزی می‌تواند از سیم‌های برق در محیط‌هایی نظیر بتن و سیمان استفاده می‌شود اما ایرادات مختلفی دارد. به عنوان مثال، لوله فلزی دچار خوردگی و زنگ زدگی می‌شود. استفاده از لوله فلزی همچنین انعطاف‌پذیری ناچیزی برای برق‌کاران فراهم می‌کند. این موضوع برای کاری مثل سیم‌کشی ساختمان که نیاز به انعطاف زیادی دارد کمی مشکل‌ساز می‌شد. به لیست عیوب لوله فلزی باید عمر نسبتا کم، وزن بالا و رسانایی الکتریکی و گرمایی را نیز اضافه کنید. استفاده از فلز برای پوشش‌دهی سیم‌ها به لوله و اتصالات آن نیازمند است که هزینه مضاعفی برای کارفرما به همراه می‌آورد. همه این موارد، باعث ایجاد مشکلات جدی برای لوله فلزی می‌شوند. به همین دلیل، امروزه از لوله‌های فلزی برای پوشش‌دهی سیم‌های برق استقبال چندانی نمی‌شود.
- لوله‌های پلاستیکی: لوله‌های پلاستیکی از پلیمرهایی نظیر پلی وینیل کلراید ساخته می‌شوند. این لوله‌ها نسبت به لوله‌های فلزی دارای وزن کمتر، گذردهی الکتریکی پایین‌تر و عمر مفید طولانی‌تری هستند. استفاده از این نوع سیم برای پوشش‌دهی سیم‌ها در محیط بتن یا گچ بسیار ایده‌آل است و می‌تواند مزایای بسیاری را برای کارفرما و برقکار به همراه بیاورد. از نظر قیمت هم لوله پلاستیکی نسبت به فلز بسیار ارزان‌تر تمام می‌شود و این موضوع، خود می‌تواند یک مشوق بزرگ برای این لوله‌ها باشد.
- لوله‌های UPVC: سومین نوع لوله‌ها، لوله‌های پلیمری ارتقایافته‌ای به نام یوپی‌وی‌سی هستند. فرآیند تولید این نوع لوله، تقریبا مشابه با لوله‌های PVC است اما روان‌کننده در ساخت آن استفاده نمی‌شود. به همین دلیل، لوله فرم خشک‌تری دارد اما انعطاف‌پذیری مناسب برای به کار گرفته شدن در برق‌کشی را حفظ می‌کند.
لوله‌های UPVC به دلیل داشتن طول عمر بالاتر و فاقد رسانایی الکتریکی بودن، امروزه به عنوان بهترین نوع لوله برق شناخته می‌شوند. - لوله خرطومی: لوله خرطومی از نظر ظاهر، فرمی مارپیچ‌گونه دارد و انعطاف آن بسیار بالاست. به دلیل خاصیت حفاظتی قوی و انعطاف بالا و همچنین وزن و قیمت مناسب، از این نوع لوله‌های پلاستیکی نیز در برق‌کشی ساختمان استفاده‌های گوناگونی می‌شود.
دسته چهارم:
کلید و پریز
نهایتا، سیم‌های برق باید برای رساندن برق به کاربر خانگی خود، از کلیدها و پریزها استفاده کنند. به همین دلیل، آخرین مورد از لیست لوازم برق ساختمان، کلید و پریز خواهد بود.
کلید و پریز امروزه نه تنها به عنوان خروجی سیم‌های برق و نقاط استفاده از آن محسوب می‌شوند بلکه به جزئی از طراحی داخلی ساختمان نیز تبدیل شده‌اند. کلید و پریزها امروز به چنان تنوعی دست یافته‌اند که می‌توان برای هر سبکی از طراحی و رنگ‌پردازی ساختمان، کلید و پریز متناسب را تهیه و اجرا نمود.
کلید، برقرار کننده جریان برق به سمت تجهیزات روشنایی است و پریز، محلی برای گرفتن برق به منظور روشن کردن تجهیزات برقی. برخی از انواع کلید و پریز که امروزه به کار گرفته می‌شوند عبارت‌اند از:
- کلید سوئیچی: ساده‌ترین نوع کلید برق که از گذشته تا به امروز در خانه‌ها کاربرد دارد، کلید سوئیچی است. کلید سوئیچی جریان را از یک نقطه بدون هیچ گونه امکانات اضافه‌ای قطع و وصل می‌کند.
- کلید دو پل: کلید دو پل، در واقع ترکیبی از دو کلید تک پل است که می‌تواند به کمک یک جایگاه کلید، دو مدار برق را خاموش و روشن کند. استفاده از کلیدهای دو پل نیز چندین دهه است که کاربرد دارد و همچنان هم پرکاربرد به نظر می‌رسد.
- کلید لمسی: برای اینکه ظاهر مدرن‌تری به کلیدها ببخشید، می‌توانید از صفحات لمسی استفاده کنید که در صورت دریافت حرارت نوک انگشت شما، برق را متصل می‌کنند.
- کلید تایمر دار: برای برخی مصارف، می‌توان یک تایمر در نظر گرفت که مثلا بعد از 30 ثانیه، لامپ خاموش شود. در چنین مواقعی از کلید تایمر دار استفاده می‌شود.
- کلید سنسوردار: برای بهینه‌سازی مصرف انرژی، کلید سنسوردار مورد استفاده قرار می‌گیرد که برق را در صورت تشخیص سنسور وصل کرده و پس از گذشت مدت زمان مشخصی یا با اعلام بعدی سنسور، قطع می‌کند. این نوع کلیدها اغلب در راه‌پله‌ها یا نقاطی که نیاز به وصل دائمی جریان برق نیست، استفاده می‌شود.
- پریز UPS: این نوع از پریزها امروزه برای اتصال مستقیم به منبع ذخیره برق استفاده می‌شوند. در صورت قطع برق، جریان این پریزها دچار تغییر نمی‌شود اما مسلما اگر منبع ذخیره برق در خانه ندارید، این پریزها برای شما کاربردی ندارد.
- پریز با سیم ارت: سیم ارت یک راهکار ایمنی برای کاهش خطرات ناشی از برق‌گرفتگی محسوب می‌شود. در صورت تماس سیم لخت یا اتصالی برق و برق‌گرفتگی انسان، سیم ارت می‌تواند جان او را نجات دهد. از سیم ارت امروزه به عنوان یکی از الزامات برق‌کشی ساختمان یاد می‌شود.
جمع‌بندی
لوازم برق‌کشی ساختمان، امروزه به تنوع بالایی رسیده‌اند. برخی از این لوازم تا حد زیادی ناشناخته هستند و کمتر کسی با آنها آشنایی دارد. در این مقاله از سری مقالات وینو پلاستیک، لیست لوازم برق ساختمان را به همراه کاربرد، تصویر و قیمت آن به صورت یکجا در اختیار شما قرار دادیم تا به طور کامل با لوازم مربوط به برق ساختمان آشنا شوید و در صورتی که نیاز به تهیه آنها دارید، بتوانید به عنوان یک چک لیست از موارد این مقاله استفاده نمایید. به خاطر داشته باشید که قیمت‌ها الزاما ثابت نیستند و ممکن است زمانی که شما این مقاله را مطالعه می‌کنید، کمتر یا بیشتر شده باشند.
سوالات متداول
چه تفاوتی بین لوله‌های برق PVC و UPVC وجود دارد؟
لوله‌های PVC نرمی و انعطاف‌پذیری بیشتری دارند اما عمر مفید لوله‌های UPVC نسبت به رقیب خود بیشتر است. معمولا لوله‌های UPVC تا 50 سال هم عمر مفید از خود نشان می‌دهند.
چرا لوله‌های فلزی دیگر کاربردی ندارند؟
لوله فلزی هیچ نوع انعطافی ندارد. برای تغییر مسیر سیم‌های برق با استفاده از لوله فلزی، باید از اتصالات لوله بهره برد که باز هم نخواهد توانست انعطاف مدنظر برقکار را فراهم کند. به علاوه لوله‌های فلزی در بسیاری از شرایط دچار خوردگی می‌شوند و عمر آنها کاهش می‌یابد. وزن بالا و قیمت غیراقتصادی نیز از دیگر ویژگی‌های منفی لوله فلزی محسوب می‌شوند که منجر به کاهش روزافزون کاربرد آن در صنعت برق ساختمان شده‌اند.
چرا برای نقاطی که باید دائما لامپ روشن باشد، از لامپ فلورسنت استفاده می‌شود؟
یکی از ویژگی‌های جالب لامپ‌های فلورسنت این است که اگر استفاده از آنها کاهش یابد، به تدریج عمر مفید آنها نیز کاهش خواهد یافت. به همین دلیل، از لامپ فلورسنت در نقاطی استفاده می‌شود که لامپ مدت زمان طولانی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا عمر مفید لامپ نیز کاهش نیابد.