درزی که حاصل از فرآیند جوش‌کاری روی بدنه لوله‌های درزدار وجود دارد باعث می‌شود استفاده از این نوع لوله و اتصالات در مصارفی که نیاز به تحمل فشار بالاست منطقی و ممکن نباشد. در واقع این درز معمولا نقطه ضعفی برای لوله‌های درزدار محسوب شده و استفاده از آنها را در صنایع پرفشاری مانند صنایع پالایشگاهی و هیدروکربنی، انتقال نفت و گاز، اکتشاف، سیلندرهای هیدرولیک، بویلرها و صنایع خودروسازی عملا غیرممکن می‌کند. به جای این لوله‌ها که مانند لوله پلیکا بیشتر در صنایع متوسط کاربرد دارند می‌توان از یک نوع محصول مشابه به نام لوله مانیسمان یا همان بدون درز استفاده کرد که بسیار باکیفیت‌تر بوده و دقیقا برای کاربردهای پرفشار طراحی شده است.
روی بدنه این مدل لوله و اتصالات جای هیچ‌گونه درز ناشی از جوش‌کاری وجود ندارد و به همین خاطر با استفاده از این محصولات دیگر خبری از مشکلات رایج مانند نشتی، ترک برداشت و تجمع رسوب و کپک در محل درز نخواهد بود. نبود این درز به لوله کمک می‌کند تا در برابر فشار و تنش‌های فیزیکی نیز بسیار مقاوم باشد. اگر می‌خواهید بدانید که لوله مانیسمان چیست و انواع آن چه کاربردی در صنایع دارد؟ با ما تا انتهای این مقاله همراه شوید.
لوله مانیسمان چیست ؟
این محصول که اولین بار توسط یک مهندس آلمانی به نام مانیسمان طراحی شد؛ به دلیل مقاومت بالا در برابر تحمل فشار، کاربرد بسیاری در صنایع حساس دارد. وجود درز روی بدنه لوله‌های معمولی، حتی اگر برای ایجاد آن از جدیدترین تکنولوژی جوش‌کاری هم استفاده شده باشد؛ نوعی نقطه ضعف برای این محصول به حساب می‌آید. این محل مکان بسیار مناسبی برای نشتی و حتی بروز مشکلاتی مانند ترک برداشتن لوله است. علاوه بر این موارد، لوله‌های درزدار معمولا در تحمل فشار بالا عملکرد خوبی ندارند و در این شرایط نمی‌توانند مقاومت خوبی از خود نشان دهند.
اما لوله‌های مانیسمان با استفاده از روش خاصی تولید می‌شوند که عملا نیاز به عملیات جوش‌کاری برای تبدیل ورق به لوله را مرتفع کرده است. در واقع این محصول مثل لوله و اتصالات UPVC روی بدنه خود علامتی از درز ندارد و از ساختار یکنواختی برخوردار است. به همین خاطر در پاسخ به این سوال که لوله مانیسمان چیست باید بگوییم که این محصول به نوعی از لوله گفته می‌شود که نسبت به لوله‌های معمولی درزدار از استحکام مکانیکی، مقاومت به خوردگی، مقاومت در برابر حرارت و فشارهای بالا و در نهایت کیفیت بالاتری برخوردار است و بیشتر از آن در صنایع حساس مانند صنعت نفت و گاز استفاده می‌شود.
استاندارد تولید لوله اتصالات مانیسمان چیست ؟
انواع لوله و اتصالات مانیسمان را در کارخانه‌های مختلف بر اساس استانداردها و گواهی‌نامه‌های مخصوصی تولید می‌کنند. اما به طور کلی در اکثر واحدهای صنعتی داخلی، این محصولات بسته به اینکه جنس بدنه آنها فولادی است یا استیل، بر اساس دو استاندارد زیر تولید می‌شوند. استاندارد اول مخصوص تولید لوله و اتصالات مانیسمان فولادی و استاندارد دوم مخصوص تولید لوله و اتصالات مانیسمان استیل است.
- استاندارد ASME B36.10
- استاندارد ASME B36.19
در قوانین تدوین شده برای هر یک از این استانداردها، قطر، ضخامت و طول مشخصی برای محصولات در نظر گرفته شده است. نکته مهمی که در مورد لوله‌های مانیسمان وجود دارد این است که محصول خروجی از کارخانه باید از نظر این ویژگی‌ها دقیقا طبق استانداردی باشد که تولیدکننده مدعی بر استفاده از آن جهت ساخت لوله است.
انواع لوله مانیسمان چیست و هر کدام چه کاربردی دارند؟
لوله‌های مانیسمان را بر اساس کاربرد، سایز و رده می‌توان به زیر مجموعه‌های مختلفی تقسیم کرد. این محصول معمولا به صورت شاخه‌های 6 و 12 متری و رده‌های 20، 40، 60، 80، 120 و 140 تولید می‌شوند که لوله‌های 20 و 40 نسبت به 4 رده دیگر کاربرد بیشتری دارند.
لوله مانیسمان رده 20
ضخامت لوله‌هایی که در این رده قرار می‌گیرند بین 2 تا 6 میلی‌متر و سایزشان نیز بین 1 تا 12 اینچ است. هر شاخه از این مدل لوله حدودا 300 کیلوگرم وزن دارد.
لوله مانیسمان رده 40
هر شاخه از لوله مانیسمان رده 40 بعضا ممکن است تا 500 کیلوگرم نیز وزن داشته باشد. این محصول معمولا در سایزهای متنوع از 1 تا 12 اینچ تولید شده که ضخامت‌شان ممکن است بین 2 تا 12 میلی‌متر متغیر باشد.
لوله مانیسمان رده 60
لوله‌های مانیسمان رده 60 یکی از کم‌فروش‌ترین لوله‌های مانیسمان موجود در بازار است. وزن هر شاخه از این محصول بسته به سایزش که بین 8 تا 24 اینچ است می‌تواند متفاوت باشد.
لوله مانیسمان رده 80
هر شاخه لوله مانیسمان رده 80 حدودا 150 کیلوگرم وزن داشته و ضخامت این شاخه‌ها نیز بین 3 تا 9 میلی‌متر متفاوت است. این محصول نیز مانند دیگر محصولات زیر مجموعه لوله‌های بدون درز در سایزهای متنوعی تولید می‌شود.
لوله مانیسمان رده 120
این محصول کاربردی خاص‌تر از دیگر لوله‌های مانیسمان دارد و هر شاخه از آن می‌تواند بسته به ضخامت و سایز تا 700 کیلوگرم وزن داشته باشد. در اکثر کارخانه‌ها، لوله مانیسمان رده 120 با توجه به نیاز مشتری، در سایز و ابعاد متنوعی تولید می‌شود.
لوله مانیسمان رده 160
این مدل لوله نیز کاربردهای خاصی داشته و با توجه به وزن بالا، فقط در صنایع حساس مانند صنعت نفت و گاز از آن استفاده می‌شود.
روش تولید لوله مانیسمان
برای تولید لوله‌های بدون درز می‌توان از استانداردها و روش‌های مختلفی استفاده کرد. تبدیل شمش فولاد گرد شده به مقطعی تو خالی شبیه به لوله، خلاصه‌ای از فرآیند تولید این محصول است. برای تبدیل این شمش به لوله، از روشی به نام سنبه‌کاری چرخشی استفاده می‌شود. طبق این روش، شمش‌ها برای تبدیل شدن به لوله مراحل زیر را طی می‌کنند.
-
برش‌کاری:
شمش ابتدا بسته به نیاز مشتری در ابعاد طولی مورد نظر برش داده می‌شود.
-
حرارت‌دهی:
در این مرحله، شمش‌های برش خورده وارد کوره قوسی شده و تا رسیدن به مرحله گداختگی حرارت داده می‌شوند. برای تامین انرژی این کوره‌ها از سوخت گاز استفاده می‌شود.
-
دستگاه لخ پرس:
این دستگاه در مرکز شمش دایره شکلی که حسابی حرارت دیده است؛ یک سوراخ حفر می‌کند.
-
دستگاه النگاتور:
برای اینکه خروجی فرآیند، یک لوله با سطحی یکدست باشد؛ با استفاده از این دستگاه سطح مقطع بیرونی شمش گرد می‌شود.
-
شلیک سنبه:
در این مرحله سنبه‌ای به طول 12 متر در حفره ایجاد شده شلیک می‌شود.
-
تاب‌گیری:
معمولا مقاطع فولادی که تحت عملیات حرارتی تولید می‌شوند؛ کمی تاب دارند. برای اینکه تاب لوله مانیسمان از بین برود در این مرحله از دستگاه مخصوصی برای صاف و یکدست کردن لوله استفاده می‌شود.
-
جدا کردن سنبه:
در این مرحله سنبه‌ای که به داخل لوله شلیک شده بود از بدنه آن جدا می‌شود.
-
کروی‌سازی:
فرآیند تولید لوله باعث می‌شود که سر و ته آن تیز و برنده شود. با استفاده از این مرحله می‌توان این قسمت‌ها را به حالت گرد درآورد.
-
کشش:
در مرحله بعد لوله تا 24 متر کشیده می‌شود.
-
سرد کردن:
طی این مرحله لوله به کمک آب و با فرآیندی خاص خنک می‌شود.
-
آزمایش:
انجام تست آزمایشگاهی برای سنجش کیفیت محصول از اهمیت بالایی برخوردار است. با استفاده از این تست می‌توان به وجود عیب در محصول پی برد و آن را از دیگر لوله‌های سالم جدا کرد.
-
پولیش‌کاری:
در این مرحله لوله را به وسیله روغن مخصوصی پولیش می‌کنند تا از خوردگی آن جلوگیری شود.
-
بسته‌بندی:
در مرحله آخر لوله‌ها به شکل یک شش ضلعی کنار هم چیده شده و با تسمه بسته‌بندی و آماده بارگیری می‌شوند.
مشخصات فنی لوله و اتصالات مانیسمان چیست ؟
لوله‌های مانیسمان نیز مانند دیگر محصولات مشابه از جمله لوله PVC دارای مشخصات فنی خاصی هستند. استانداردی که در خط تولید استفاده شده است مشخص می‌کند که مشخصات فنی محصول از نظر قطر، طول، ضخامت و حتی مقاومت باید چطور باشد. یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که در این استانداردها به آن اشاره شده و رعایت آن توسط تولیدکننده ضروری است؛ فشار کاری لوله است. منظور از فشار کاری، میزان تحمل لوله در اثر قرار گرفتن در معرض فشار است. تحمل نیروهای فشاری این محصول تابعی از سایز و ضخامت آن و دمای کاری است. ضخامت و یا در اصطلاح فنی رده لوله یکی دیگر از مشخصات فنی این محصول است. از بین رده‌های مختلف لوله مانیسمان، رده‌های 20، 40 و 80 پرکاربردترین هستند. در حالی که محصولات رده 20 جزء لوله‌های سبک محسوب می‌شوند؛ محصولات رده 80 استحکام بیشتری دارند و اکثر در مصارف پرفشار و شرایط خورندگی بالا از آنها استفاده می‌شود. لوله‌هایی که سایزشان بالاتر از ۲۶ اینچ است؛ فارغ از رده‌شان معمولا برای انتقال خطوط طولانی و کم فشار کاربرد دارند. در این شرایط مهم نیست که از لوله درزدار استفاده می‌کنید یا مانیسمان. به همین خاطر اکثر مجریان چنین پروژه‌هایی لوله‌های درزدار که ارزان‌تر هستند را ترجیح می‌دهند.