در چند سال اخیر استفاده از لوله‌های قدیمی مانند انواع لوله مسی، سیمانی، فلزی و … به حداقل رسیده است. امروزه انواع جدیدی از لوله‌ها مانند پلیکا «PVC» و پوش فیت «Push Fit» به بازار عرضه شده‌اند. هر کدام از این لوله‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند که باعث تمایز آنها از یکیدیگر شده است. آیا با تفاوت لوله پلیکا و پوش فیت آشنا هستید؟ شما استفاده از کدام لوله را ترجیح می‌دهید؟ تفاوت این دو لوله را می‌توان از جنبه‌های مختلف مانند مقاومت در برابر تحمل دما، میزان تحمل در مقابل مواد شیمیایی، قیمت، نصب و … بررسی کرد.
در این مقاله از لوله آنلاین قصد داریم به تفاوت لوله پی وی سی و پوش فیت بپردازیم؛ پس اگر قصد دارید این دو نوع لوله را بیشتر بشناسید و با فرق‌های آنها آشنا شوید تا آخر مقاله همراه ما باشید.
لوله پلیکا چیست؟
ماده پی‌وی‌سی «PVC» اولین بار در سال 1925 زمانی که یکی از کارکنان شرکت تایرسازی «BF Goodrich» به نام دکتر « Waldo Semon» تلاش کرد روشی برای اتصال فلز و لاستیک اختراع کند، توسعه یافت. آقای سمون پس از ترکیب مواد با یکدیگر برای ایجاد یک ماده قوی و انعطاف‌پذیر، پی‌وی‌سی را کشف کرد. اما این محصول تا یک دهه بعد بدون استفاده باقی ماند. در اواخر دهه 1930، مشخص شد که این محصول کشف‌شده توانایی جذب شوک بالایی دارد. این کشف منجر به ایجاد آج تایرهای PVC با دوام بسیار بالا شد.
دو دهه بعد لوله پی‌وی‌سی اختراع شد. با حرارت دادن PVC، می‌توان به کمک دستگاهی به‌نام اکسترودر لوله‌های توخالی را ایجاد کرد. در نهایت لوله‌هایی بسیار محکم و عملا تخریب‌ناپذیر تولید خواهد شد. به این نوع لوله‌ها، لوله پلیکا گفته می‌شود که آن را با نام لوله پی‌وی‌سی هم می‌شناسند. لوله پلیکا در زمینه تامین آب در بیشتر مکان‌ها وجود دارد. اکثر خطوط لوله شبکه آب‌رسانی به‌طور کامل از این نوع لوله‌ها تشکیل شده‌اند. معمولا در لوله کشی فاضلاب و آبیاری در مقیاس بزرگ هم از آنها استفاده می‌شود.
این تنها یک کاربر این نوع لوله‌ها بود. لوله پی‌وی‌سی در زهکشی، لوله‌کشی، سیستم‌های آبیاری کشاورزی، برق و مخابرات و سیستم‌های گرمایش و سرمایش کاربرد دارد. این نوع لوله‌ها مزیت‌های زیادی دارند که در زیر چند مورد از آنها آورده شده است:
- در لوله‌های قدیمی مانند لوله بتنی و فلزی اصطکاک بسیار زیادی بین مایع و خود دیواره آن ایجاد می‌شود؛ اما در لوله پلیکا به دلیل سطح صاف لوله، اصطکاک کمی بین لوله و مایعات جاری در آن وجود دارد؛ به‌همین دلیل در لوله‌کشی آب در اولویت قرار دارد.
- وزن سبکی دارد. با توجه به وزن پایین آن می‌توان از آن در انواع پروژه‌ها استفاده کرد و همچنین حمل‌ونقل بسیار راحتی دارد. در نتیجه سوخت کمتری برای حمل‌ونقل آنها مصرف می‌شود و لوله را دوست‌دار محیط‌زیست می‌نامند.
- از آنجایی‌که برای تولید انبوه آن از یک فرآیند نسبتا ساده استفاده می‌شود، مقرون‌به‌صرفه است.
- می‌تواند به‌راحتی از ماده PVC قالب‌گیری‌گیری کرد؛ در نتیجه لوله تولیده شده با این ماده به یک محصول همه‌کاره با طیف گسترده‌ای از کاربردها تبدیل می‌شود.
- محکم و بادوام است و در برابر فشارهای زیاد مقاومت خوبی دارد؛ به‌همین خاطر برای لوله‌های زیرزمینی و لوله‌هایی که سیالات تحت فشار باید از آن عبور کنند، مناسب است.
- اگر اتصالات پلیکا به‌صورت زیرزمینی نصب شوند، صد سال دوام می‌آورد. پس این نوع لوله نسبت به لوله‌های قدیمی‌تر مانند فولاد، آهن و سیمان هزینه تعمیر و نگهداری پایینی دارد.
- نصب، جداسازی و نگهداری لوله‌های پلیکا آسان است. پس میزان شکست آن در مقایسه با مواد قدیمی کمتر است.
- بازیافت و استفاده مجدد از آن برای اهداف دیگر آسان است. بر اساس آماره، سالانه 8 هزار تن پی‌وی‌سی در اروپا بازیافت می‌شود.
بیشتر بخوانید : کاربرد لوله جدار چاه چیست؟
لوله پوش فیت چیست؟
نوع جدیدی از لوله‌ها، پوش فیت است که از جنس پلی‌پروپیلن ساخته می‌شود. استفاده از پلی‌پروپیلن در ساخت این نوع لوله موجب بالارفتن کیفیت آن شده است. لوله‌های پوش فیت در برابر خوردگی و پوسیدگی بسیار مقاوم هستند که در نتیجه باعث جریان راحت‌تر مایعات در داخل آن می‌شود.
لوله پوش فیت یک بخش اصلی سیستم لوله کشی فاضلاب ساختمانی است که هر کدام از اتصالات آن دارای یک طرف سوکت هستند. در واقع این نوع لوله محدودیت لوله‌های دیگر ندارد. لوله و اتصالات پوش فیت در ابتدا توسط شرکت‌های انگلیسی اختراع شد و به دو نوع پوش فیت بی‌صدا و پوش فیت معمولی تقسیم شد. البته آن را در با نام‌های دیگری مانند لوله اورینگی، لوله فاضلابی، لوله یک سر سوکت، لوله سه لایه و … می‌شناسند.
مزایای این لوله باعث شده است که این فناوری به‌عنوان انتخابی مناسب برای استادکاران که چندین سال در زمینه لوله‌کشی کار می‌کنند، تبدیل شود؛ چراکه به‌طور قابل‌توجهی نصب آن ساده و آسان است. این محصول به گونه‌ای طراحی شده است که یک مهر و موم محکم و ضدآب بین اتصالات و لوله ایجاد می‌کند. اگر به مزایای آن اشاره کنیم، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- از مواد اولیه باکیفیتی ساخته می‌شوند: لوله و اتصالات پوش فیت از مواد با کیفیت بالا چه در پوشش داخلی و چه در پوشش خارجی استفاده می‌کند.
- برای نصب آن به‌هیچ‌گونه ابزاری نیاز نیست: نصب لوله پوش فیت یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین کارهاست؛ چراکه برای نصب آن به هیچ نوع چسب یا ابزار دیگری نیاز نیست و افراد مبتدی می‌توانند هر پروژه‌ای را در زمان کمتری انجام دهند.
- اتصال آنها با انواع لوله مسی و پلاستیکی دیگر سازگار است: با توجه به نصب آسان و وجود سوکت در سر لوله‌ها می‌توان آن را به‌راحتی با انواع لوله شامل مسی، پی‌وی‌سی و … اتصال دارد.
- قابلیت استفاده مجدد دارد: یکی از مزایای لوله اتصالات پوش فیت، قابلیت استفاده مجدد حتی پس از جداشدن از لوله است. معمولا این نوع لوله را می‌توان مجددا استفاده کرد؛ اما در صورت استفاده مکرر، دیگر برای استفاده طولانی مدت ایدهآل نخواهد بود.
- برای اتصالات لوله‌کشی بیرون از ساختمان هم مناسب هستند: این نوع لوله نه‌تنها برای لوله‌کشی داخل ساختمان، بلکه برای بیرون هم مناسب خواهد و بود.
- قابلیت تحمل دمای بسیار زیاد را دارند: این لوله به دلیل ساختار خاص و جنس مواد به کار رفته در آن، در برابر دمای زیاد تحمیل بسیار خوبی دارد.
مقایسه لوله پلیکا و پوش فیت در میزان مقاومت در برابر ضربه
برای بررسی تفاوت لوله پلیکا و پوش فیت از نظر ضربه باید به جنس مواد تشکیل‌دهنده آنها توجه کرد. از آنجایی‌که لوله پلیکا از جنس پی‌وی‌سی ساخته شده است از این نوع لوله به‌عنوان لوله فاضلاب خانگی نام می‌برند. این لوله در مقابل جریان الکتریکی بسیار مقاوم است و همچنین خاصیت ضد زنگزدگی و ضد خوردگی دارد. لوله‌های پی‌وی‌سی در برابر هرگونه ضربه مقاوم بسیار خوبی از خود نشان می‌دهد.
لوله‌های پوش فیت دارای جنس نرمی هستند که در نتیجه مقاومت آنها را کم کرده است. همچنین در نصب این نوع لوله از تعداد زیادی اورینگ استفاده می‌شود که باعث مقاومت آن را در برابر ضربه کمتر کرده است. پس می‌توان گفت که لوله پوش فیت در قسمت اتصال ضعیف است و در صورت هرگونه حادثه مانند زلزله، منجر به ایجاد حالت بیضی در لوله خواهد شد. البته این موضوع به معنی مقاوم‌نبودن لوله پوش فیت نیست؛ اما در حالت کلی می‌توان گفت که مقاومت آن نسبت به لوله پلیکا کمتر است.
تفاوت لوله پلیکا و پوش فیت در میزان مقاومت در برابر مواد شیمیایی
مواد شیمیایی از جمله مواد اسیدی می‌توانند روی لوله‌ها تاثیر منفی بگذارند. این نوع مواد باعث تخریب لوله و در نتیجه زیان‌های ناشی از آن می‌شوند. پلیکا و لوله پوش فیت از نظر مقاومت در برابر مواد شیمیایی نیز با هم متفاوتند. در این مشخصه می‌توان پلیکا را بهتر دانست؛ چراکه در لوله‌های پوش فیت امکان واکنش شیمیایی در محل اتصال‌ها وجود؛ در نتیجه امکان جدا شدن آنها در طول زمان وجود دارد.
اگر لوله در مقابل مواد شیمیایی مقاوم باشد، می‌توان با خیال راحت از آن در لوله‌کشی آب شهری و مسکونی استفاده کرد. پس هر دو نوع لوله با توجه به دارا بودن این ویژگی‌ها برای استفاده در سیستم آب‌رسانی شهری و روستایی مفید هستند.
تفاوت لوله پی وی سی و پوش فیت در میزان تحمل دمای بالا
میزان تحمل در برابر دمای بالا و اشعه خورشید می‌تواند یکی از چند تفاوت پلیکا و پوش فیت باشد. اشعه ماوراء بنفش نوعی تابش الکترومغناطیسی است که باعث تغییر رنگ در انواع لوله خواهد شد. تابش از خورشید خارج و به‌صورت ذرات یا امواج منتقل می‌شود. اشعه نور خورشید در طول موج‌ها و فرکانس‌های مختلف رخ می‌دهد. طیف وسیعی از طول موج‌ها را طیف الکترومغناطیسی می‌نامند. این طیف بسته به طول موج، انرژی و فرکانس به هفت ناحیه تقسیم می‌شود. نور UV انرژی می‌تواند پیوندهای شیمیایی را به‌راحتی بشکند و همچنین فوتون‌های آن انرژی بالایی دارند.
از آنجایی انواع لوله از مواد باکیفیت ساخته می‌شوند، احتمالا تصور کنید که در برابر دما دچار مشکل نمی‌شوند. اشعه ماوراء بنفش بر لوله PVC تاثیر می‌گذارد. هنگامی‌که این نوع در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار می‌گیرد، پوسته بیرونی آن تخریب می‌شود. مقاوم نبودن لوله پلیکا در برابر دمای بالا باعث شکسته‌شدن آن خواهد شد. همچنین با گذشت زمان، لوله‌های در معرض به آرامی تغییر رنگ قابل وضوحی پیدا می‌کنند. برای مثال، بسته به رنگ لوله‌ها، ممکن است رنگ لوله قهوه‌ای یا زرد شوند.
اما در مقابل لوله پوش فیت تحمل دمای بهتری دارد و در مقابل اشعه خورشید مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهد. همین موضوع می‌تواند دلیلی محکم برای استفاده از این نوع لوله فضای بیرون است؛ پس با خیال راحت می‌توان از لوله پوش فیت در پروژه‌های فضای باز بهره گرفت.
تفاوت لوله پلیکا و پوش فیت در نصب
نحوه نصب هم از تفاوت‌های این دو لوله است. همان‌طورکه گفته شد نصب لوله پوش فیت آسان است و برای این کار به ابزار خاصی نیاز ندارید. این لوله دارای اورینگ است که با فشاردادن لوله دیگر در هم جفت خواهد شد. در نهایت به کمک حلقه آب‌بندی داخل لوله آب‌بندی خواهد شد.
اما برای نصب کردن لوله پلیکا به ابزارهایی مانند چسب و… نیاز است و در کنار آن دردسر بیشتری هم دارد. برای نصب این لوله از جوش سرد استفاده می‌شود؛ بدین صورت که ابتدا سطح داخلی لوله صیقلی و تمیز می‌شود و سپس با چسب مخصوص آن را می‌پوشانند. در ادامه لوله در داخل آن وارد می‌شود تا محل اتصال به‌طور کامل سفت شود. مقایسه لوله پلیکا و پوش فیت نشان می‌دهد که در هنگام نصب پوش فیت به تعداد بست بیشتری برای مهارکردن آن نیاز است؛ اما استفاده از بست در اتصالات لوله پلیکا کمتر خواهد بود.
تفاوت لوله پلیکا و پوش فیت در قیمت
قیمت هم می‌تواند در فهرست تفاوت لوله پلیکا و پوش فیت باشد. بر اساس آمارهای مختلف، قیمت پوش فیت از پلیکا بیشتر است. این بالا بودن قیمت، می‌تواند چندین دلیل مختلف داشته باشد. یکی از این دلایل، مواد اولیه به‌کار رفته در ساخت لوله‌هاست. همان‌طور که گفته شد، برای تولید لوله پلیکا از پی‌وی‌سی استفاده می‌شود؛ اما در تولید پوش فیت از پلي پروپيلن بهره می‌گیرند. در بازار قیمت ماده سازنده پوش فیت گران‌تر از پی‌وی‌سی است؛ در نتیجه قیمت لوله پوش فیت بیشتر از لوله پلیکار است.
یکی از دلایل فرق لوله پلیکا و پوش فیت از نظر قیمت، تقاضای بیشتر برای لوله پوش فیت است. با توجه به مزایای زیادی که برای لوله و اتصالات پوش فیت ذکر شد، این نوع لوله طرفداران بیشتری دارد و در بسیار از پروژه‌ها از آن استفاده می‌کنند. در حال حاضر نمی‌توان قیمت دقیق برای هر یک از این لوله‌ها در نظر گرفت؛ چراکه قیمت نهایی آنها به فاکتورهای بسیار زیادی شامل کیفیت مواد اولیه، سایز و اندازه، برند و شرکت سازنده آن، هزینه حمل‌ونقل و … دارد.
فرق لوله پلیکا و پوش فیت در سهولت تخلیه مواد فاضلابی
تا قبل از اینکه لوله‌های پوش فیت وارد بازار شوند، لوله‌های پلیکا در تخلیه مواد فاضلابی بی‌رقیب بودند. درواقع چون این لوله‌ها از مواد پلیمری ساخته می‌شوند، در مقاومت بالایی در برابر مواد شیمیایی از خود نشان می‌دهند؛ اما با ورود لوله‌های جدید پوش فیت، بسیاری بر این باورند که این نوع لوله‌های عملکرد بهتری برای دفع فاضلاب دارند. البته هنوز هم افرادی هستند که لوله‌های پی‌وی‌سی را بهتر می‌دانند و از آنها در پروژه‌های خودشان استفاده می‌کنند. زیرا معتقد هستند که حلقه اورینگ داخل این لوله‌ها، امکان دارد باتوجه به PH موجود در مواد فاضلابی، دچار واکنش شده و مناسب تخلیه این مواد نباشند.
سخن پایانی
پلیکا و پوش فیت دو نوع جدید از لوله‌های موجود در بازار هستند که یک از آنها طرفداران خاص خود را دارد. برای تولید لوله‌های پلیکا از جنس پی‌وی سی استفاده می‌شود؛ اما در ساخت لوله پوش فیت از جنس پلی‌پروپیلن استفاده خواهد شد. این تنها تفاوت لوله پلیکا و پوش فیت نیست؛ چراکه این دو نوع لوله از چند نظر مختلف مانند میزان مقاومت در برابر ضربه، مقاومت در برابر مواد شیمیایی، میزان تحمل دما، قیمت و همچنین نحوه نصب با همدیگر متفاوت هستند. در این مقاله ضمن معرفی هر دو نوع لوله، به بررسی تفاوت آنها از جنبه‌های مختلف پرداخته شد.