آبیاری موضعی که به آن آبیاری قطره‌ای نیز گفته می‌شود یکی از جدیدترین و در عین حال ساده‌ترین روش‌هایی است که برای آبیاری زمین‌های کشاورزی می‌توان از آن استفاده کرد. مزیت اصلی این روش نسبت به روش‌های سنتی، کاهش میزان آسیب‌دیدگی ریشه گیاه و هدر رفت آن است. نحوه اتصال لوله های آبیاری قطره ای به صورتی است که باعث می‌شود آب به صورت مستمر و در مجاورت ریشه گیاه در خاک تخلیه شده و به این ترتیب کیفیت رشد گیاه نیز بهبود پیدا خواهد کرد. برای تامین آبی که قرار است در لوله و اتصالات این سیستم جریان داشته باشد می‌توان از هر منبعی حتی لوله‌کشی ساختمان هم استفاده کرد. هزینه اجرای این سیستم تابعی از عوامل مختلف است. به عنوان مثال نقشه زمین هم هزینه هر متر اجرای این سیستم را مشخص می‌کند و هم تجهیزاتی که برای پروژه به آنها نیاز داریم. در کل فرآیند و نحوه اتصال لوله های آبیاری قطره ای کمی نسبت به روش‌های قدیمی گران‌تر و هزینه‌برتر است؛ اما به جهت ساده بودن نصب، استمرار آبرسانی و صرفه‌جویی در مصرف آب این هزینه در نهایت جبران خواهد شد.
مراحل و تجهیزات لازم برای لوله کشی در آبیاری قطره ای
قبل از اینکه به سراغ نصب و نحوه اتصال لوله های آبیاری قطره ای بروید باید بدانید که برای انجام این کار نیاز به چه تجهیزاتی دارید. این سیستم هم مانند تمام روش‌های آبیاری برای اجرای اصولی نیاز به تجهیزات خاصی دارد که وجود برخی از آنها ضروری و برخی دیگر نیز جنبه کمک‌کننده دارد. به عنوان مثال لوله آب و انتخاب نوع صحیح آن از جمله نکاتی است که می‌تواند در بهبود کارکرد سیستم آبیاری قطره‌ای تاثیر بسیاری داشته باشد.
تجهیزات و ابزار سیستم آبیاری قطره ای
ایستگاه پمپاژ، لولههای اصلی، لولههای فرعی، قطره چکان، شیر تخلیه و فشار شکن، سیستم تزریق کود، تصفیه و شیر کنترل اتوماتیک از جمله مهم‌ترین تجهیزاتی هستند که برای اجرای یک سیستم آبیاری قطره‌ای استاندارد و اصولی به آنها نیاز دارید.
شیر آب اصلی
این شیر در واقع منبع ورودی آبی است که قرار است در سیستم جریان داشته باشد. شیر اصلی که روی منبع ورودی آب نصب می‌شود این اطمینان را ایجاد می‌کند که جریان آب به صورت کنترل‌شده وارد سیستم می‌شود. با این حساب می‌توان گفت که شیر اصلی یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم آبیاری قطره‌ای است. اگر اندازه شیری که برای این قسمت انتخاب می‌کنید با سایر قست‌ها هماهنگ نیست؛ باید از تبدیل برای نصب آن استفاده کنید. بسته به نیاز، می‌توان از بیش از یک شیر به عنوان شیر اصلی استفاده کرد. در این شرایط اگر یکی از شیرها خراب شود؛ جریان آب سایر قسمت‌ها قطع نمی‌شود و میزان خسارت به شدت کاهش پیدا می‌کند.
دستگاه مانع بازگشت آب از خاک به لوله
بازگشت آب کثیف به درون لوله و ایجاد رسوب یکی از مشکلاتی است که ممکن است برای سیستم‌های آبیاری قطره‌ای رخ دهد. به همین خاطر معمولا در این سیستم از یک قطعه مجزا استفاده می‌شود که مانع از برگشت آب کثیف به دورن لوله‌ها خواهد شد. در صورت وجود شیر کنترل، این قطعه را روی شیر کنترل وصل می‌کنند و یا در صورت عدم وجود شیر کنترل، شیر اصلی بهترین محل برای نصب دستگاه است.
شیر کنترل خودکار
این شیر برای سیستم‌هایی کاربرد دارد که نیازمند کنترل اتوماتیک هستند. با نصب شیر کنترل اتوماتیک روی شیر اصلی جریان آب، برنامه آبرسانی به صورت منظم و خودکار انجام می‌شود. برای اطمینان از عملکرد دقیق سیستم معمولا از دو شیر کنترل اتوماتیک که یکی با برق و دیگری با باتری کار می‌کند استفاده می‌شود.
نحوه اتصال لوله های آبیاری قطره ای و تجهیزات لازم
استفاده از شیر کاهنده فشار آب
شیر کاهنده فشار آب یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم‌های آبیاری قطره‌ای است که از بازگشت آب به لوله متصل جلوگیری می‌کند. کنترل میزان فشار آب در آبیاری قطره‌ای برخلاف سایر روش‌های سنتی آبیاری، مزایای بسیاری دارد. به عنوان مثال باعث می‌شود که پدیده فرسایش خاک با سرعت کمتری شکل بگیرد و ریشه گیاه نیز در اثر فشار زیاد آسیب نبیند.
استفاده از فیلترهای ضد رسوب
آب کشاورزی و حتی آبی که قابل شرب است به دلیل داشتن مواد معدنی و املاح، نیاز به تصفیه دارد. این املاح بعد از مدتی ممکن است باعث ایجاد رسوب شده و انسدادی در لوله پلیکا سیستم ایجاد کند. برای رفع این مشکل از فیلتر تصفیه‌کننده آب استفاده می‌شود. هر چقدر فاصله این فیلتر تا منبع اصلی آب کمتر باشد؛ عمل فیلتراسیون با دقت بیشتری انجام می‌شود. یکی از مشکلاتی که در اثر استفاده نکردن از فیلتر ممکن است رخ دهد؛ تجمع رسوب در لوله‌ها و هزینه بالای تمیز کردن آن است.
به کار بردن لولههای اصلی از جنس لوله و اتصالات مرغوب و مقاوم
طبق یک قانون کلی، مجموع طول لولههای اصلی و فرعی در این سیستم نباید بیشتر از 120 متر باشد. بهترین جنس لوله برای لولههای اصلی، لوله گالوانیزه، پلی اتیلن و یا PVC است. معمولا اجرای ابیاری زیر سطحی با لوله پلیکا در شرایط فشار بالا باعث ایجاد اختلال در عملکرد سیستم می‌شود. توصیه می‌کنیم که قبل از انتخاب جنس لوله، در مورد مزایا و معایب انواع لوله قابل استفاده در سیستم آبیاری قطره‌ای تحقیق کنید. به عنوان مثال اگر چه لوله پلی اتیلن کیفیت نسبتا خوبی برای انتقال آب دارد؛ اما ممکن است در اثر فشار بالا آسیب ببیند یا اینکه لولههای گالوانیزه مقاومت خوبی دارند؛ اما نسبت به سرما و یخ‌زدگی تحمل چندانی از خود نشان نمی‌دهد. از طرفی لولههای PVC ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید زودتر از انتظار پوسیده شوند. اما در کل لولههای PVC هم از نظر کیفیت و هم از نظر میزان مقاومت از سایر لوله‌ها عملکرد بهتری دارند و استفاده از آنها توصیه می‌شود.
به کار گرفتن لولههای فرعی با کیفیت برای اتصالات مقاوم
برای زمین‌های کشاورزی بزرگ، در کنار لولههای اصلی حتما نیاز به استفاده از لولههای فرعی است. برای این قسمت از سیستم هم می‌توانید از همان سه مدل لوله یعنی گالوانیزه، PVC و پلی اتیلن استفاده کنید. اما در بیشتر موارد لولههای پلی اتیلن انتخاب بهتری نسبت به دو مدل دیگر هستند. از آنجایی که در مسیرهای فرعی سیستم به دلیل وجود شیر کاهشدهنده فشار، فشار آب زیاد بالا نیست می‌توان از لوله‌هایی که مقاومت کمتری دارند نیز در این قسمت استفاده کرد. لولههای آبرسان قطره‌ای هم جزء لولههای فرعی در این سیستم محسوب شده و معمولا از سایز 12 تا 24 میلی‌متری آن در مسیر انتقال آب از منبع به گیاه استفاده می‌شود.
تنظیم قطره چکان‌های ویژه برای رسیدن آب به گیاه
قطره چکان قطعه‌ای در سیستم آبیاری قطره‌ای است که در مجاورت خاک و گیاه قرار گرفته و آب را به صورت قطره‌ای به درون خاک سرریز می‌کند. یکی از مزایای اصلی استفاده از این قطعه، امکان تنظیم میزان جریان آبی است که از طریق ریشه در اختیار گیاه قرار می‌گیرد. مهم‌ترین مزیت این روش آبیاری، جریان آب کنترل شده و سنجیده است که فقط از طریق تنظیم قطره چکان امکان‌پذیر است. میزان آبی که در این سیستم از طریق قطره چکان به گیاه عرضه می‌شود بستگی به عوامل مختلفی مانند موقعیت جغرافیایی خاص گیاه و میزان آب مورد نیاز آن دارد. بنابراین ممکن است یک گیاه نسبت به دیگری نیاز به آب کمتر یا بیشتری داشته باشد. تنظیم قطره چکان این امکان را ایجاد می‌کند که بتوان جریان را برنامه‌ریزی و تنظیم کرد.
مهم‌ترین نکته‌ای که در نحوه اتصال لوله های آبیاری قطره ای باید به آن توجه کنید این است که باید به لولههای اصلی که امکان خوردگی، رسوب‌زدگی و انسداد آنها بالاست بیشتر توجه کنید. این لوله‌ها در مجاورت خاک قرار دارند و بیشتر مستعد آسیب‌دیدگی هستند. برای جلوگیری از این اتفاق معمولا لولههای اصلی را با استفاده از بست و گیره، در ارتفاع معینی از زمین ثابت و محکم می‌کنند تا به مرور زمان دچار پوسیدگی و خرابی نشوند.