آبیاری مناسب، به موقع و به اندازه یکی از اصول مهم کشاورزی، به خصوص در زمین‌های زراعی است که به صورت صنعتی و در حجم زیاد زیر کشت می‌روند. آبیاری زمان و انرژی زیادی نیاز دارد و معمولا کشاورزان از روش‌های مختلفی برای انجام آن استفاده می‌کنند. انتخاب شیوه آبیاری بستگی به عوامل متعددی داشته که یکی از آنها ابعاد زمین زیر کشت است. به عنوان مثال زمین‌های کشاورزی که در حد یک حیاط هستند را می‌توان به راحتی و با استفاده از یک شلنگ آب، سیراب کرد؛ اما زمین‌های زراعی بزرگ و گسترده نیاز به اجرای سیستمی برای آبیاری دارند که این مایع حیاتی را به درستی به گیاه رسانده و در هزینه و زمان نیز صرفه‌جویی کند. سیستم آبیاری قطره‌ای یکی از جدیدترین و بهینه‌ترین روش‌هایی است که در جهان برای آبیاری زمین‌های کشاورزی از آن استفاده می‌شود. در ادامه این مقاله قصد داریم در مورد یکی از موضوعات اختصاصی مربوط به این سیستم یعنی انواع اتصالات آبیاری قطره ای صحبت کنیم.
آبیاری قطره‌ای چیست؟
قبل از اینکه با انواع اتصالات آبیاری قطره ای آشنا شوید ابتدا بهتر است سیستمی که با استفاده از این لوله و اتصالات ساخته می‌شوند را بهتر بشناسید. آبیاری قطره‌ای سیستمی است متشکل از لوله و اتصالات خاص که به آرامی و مستقیما آب را به ریشه‌های گیاهان می‌رساند. در برخی از منابع به این سیستم، آبیاری زیر سطحی با لوله پلیکا نیز گفته می‌شود.
آشنایی با اتصالات آبیاری قطره ای
اتصالات آبیاری قطره ای به اجزایی در این سیستم گفته می‌شود که برای اتصال لوله‌ها به سایر قسمت‌ها یا تجهیزاتی مانند پمپ به کار برده می‌شوند. استفاده از اتصالات قطره ای مناسب و باکیفیت باعث می‌شود که خطر نشتی آب تا حدود زیادی کاهش پیدا کند و این منبع حیاتی و محلول‌های مغذی درون آن به اندازه کافی به ریشه گیاه برسد. اتصالات آبیاری قطره ای را در اشکال و اندازه‌های مختلفی تولید می‌کنند. بنابراین برای اجرای یک سیستم آبیاری درست و کارآمد، باید نوع اتصال را با توجه به جنس لوله و سایر تجهیزاتی که قرار است استفاده شود انتخاب کنید. در ادامه انواع اتصالات آبیاری قطره ای که کاربرد زیادی در اجرای این سیستم دارند را توضیح داده‌ایم.
اتصالات نقطه به نقطه (Drip Emitters)
استفاده از این اتصال باعث می‌شود که آب به صورت نقطه‌ای درون خاک تخلیه شود. طراحی این محصول به صورتی است که می‌توان به راحتی حجم و شدت آبی که قرار است به گیاه برسد را کنترل کرد. بنابراین آب به میزان دقیق و همانقدر که گیاه نیاز دارد به ریشه تزریق می‌شود.
لوله‌های میکرو (Micro Tubing)
این مدل اتصالات قطره ای در واقع نوعی لوله هستند که با نصب آنها در نقاط مختلف سیستم می‌توان توزیع آب را در آن نقاط کنترل کرد.
اتصالات تکیه‌گاه (Stake Assemblies)
این اتصالات متشکل از لوله‌هایی هستند که برای نصب نیاز به تکیه‌گاه در خاک دارند. اتصالات Stake Assemblies در اطراف گیاه نصب شده و به این طریق آب مستقیم به سمت ریشه هدایت می‌شود.
اتصالات پایانی (End Caps)
از این اتصالات در نقطه پایانی لوله‌ها و شاخه‌هایی که وظیفه آبرسانی را دارند استفاده شده و به این ترتیب از نشتی آب از این قسمت سیستم جلوگیری می‌شود.
H3. اتصالات ارتقا دادن (Teeming Fittings)
هر جایی از سیستم که نیاز به اضافه کردن لوله یا یک شاخه جدید باشد؛ از اتصالات ارتقا دادن استفاده می‌شود.
اتصالات گیره‌ای (Clamp Fittings)
این محصولات هم برای جلوگیری از نشتی هستند و به کمک گیره و اتصالات در محل مورد نظر نصب می‌شوند.
اتصالات درپوشی (Drip Tape Fittings)
اگر در قسمتی از سیستم از لوله‌های آبیاری قطره‌ای درپوشی استفاده شده باشد؛ برای اتصال آنها به یکدیگر باید از اتصالات Drip Tape Fittings استفاده شود.
انتخاب این محصولات بر اساس نیاز سیستم و نوع آبیاری قطره‌ای که قرار است در زمین اجرا شود؛ می‌تواند تا حدود زیادی بهره‌وری و کارایی آبیاری را تعیین کند.
مزایای آبیاری قطره‌ای
همانطور که اشاره شد؛ آبیاری قطره‌ای یک سیستم آبیاری مدرن است که در آن لوله پلیکا مجهز به نوعی قطره چکان را در زیر زمین، یعنی درست در کنار ریشه گیاه قرار می‌دهند. این قطره چکانها به آرامی آب را درون خاک تخلیه کرده و به ریشه می‌رساند. از آنجا که در این روش، سطح رطوبت در محدوده بهینه نگه داشته می‌شود؛ بهره‌وری و کیفیت گیاه بهبود می‌یابد. علاوه بر این آبیاری قطره‌ای مزایای دیگری نیز دارد که عبارتند از:
- با به حداقل رساندن تماس آب با برگ، ساقه و میوه گیاهان از بیماری جلوگیری می‌کند.
- خاکی که بین گیاهان وجود دارد را خشک نگه داشته و به این ترتیب علاوه بر اینکه کشاورز دسترسی بهتری به نقاط مختلف زمین دارد؛ رشد علف‌های هرز نیز کمتر می‌شود.
- در زمان، هزینه و آب مصرفی صرفه‌جویی می‌کند؛ زیرا سیستم بسیار کارآمدی است.
- کارایی آبیاری را در زمین‌های ناهموار افزایش میدهد.
- احتمال از بین رفتن مواد مغذی زیر ریشه‌ها را به دلیل عدم غرق‌آب کردن خاک کاهش میدهد.